تعویض روغن موتور به طور منظم، یکی از مهم‌ترین اقدامات نگهداری خودرو است که به حفظ عملکرد بهینه موتور و افزایش عمر آن کمک می‌کند. روغن موتور وظیفه کاهش اصطکاک بین قطعات موتور، خنک کردن آن و جلوگیری از خوردگی را بر عهده دارد. با گذشت زمان، روغن موتور خاصیت خود را از دست می‌دهد و باید تعویض شود تا از آسیب به موتور جلوگیری شود. عدم توجه به تعویض به موقع روغن موتور می‌تواند باعث کاهش کارایی و خرابی‌های جدی در موتور خودرو شود.
بیشتر بخوانید: برق خودرو
اهمیت تعویض روغن موتور برای سلامت خودرو
تعویض منظم روغن موتور نقش حیاتی در سلامت و عملکرد صحیح خودرو دارد. روغن موتور وظیفه دارد تا اصطکاک بین قطعات متحرک موتور را کاهش داده و از گرمای زیاد جلوگیری کند. این کار باعث می‌شود که موتور به‌طور روان و بدون مشکلات اضافی کار کند. علاوه بر این، روغن موتور آلودگی‌ها و ذرات ریز را جذب کرده و از خوردگی و سایش قطعات جلوگیری می‌کند.
با گذشت زمان، روغن موتور خاصیت خود را از دست می‌دهد و می‌تواند به جای محافظت از موتور، موجب آسیب به آن شود. عدم تعویض به موقع روغن می‌تواند باعث عواقب تعویض نکردن روغن موتور مانند ایجاد رسوبات در موتور، کاهش کارایی و در نهایت خرابی قطعات داخلی شود. بنابراین، تعویض منظم روغن موتور نه تنها از عمر موتور می‌کاهد، بلکه هزینه‌های تعمیرات سنگین را نیز کاهش می‌دهد و به حفظ سلامت کلی خودرو کمک می‌کند.
روغن موتور از هنگامی که موتور شروع به کار می کند در معرض اکسیده شدن و تجزیه حرارتی و آب سوخت قرار می گیرد . به همین خاطر روغن موتور از همین زمان شروع به آلوده شدن خود و از دست دادن کیفیت خود می کند. از سمتی دیگر هم مواد افزودنی آن به تدریج استفاده می شود . مثلا مواد افزودنی که پاک کننده ظرفیت معینی برای جذب و معلق نگه داشتن ذرات دارد
علائم نیاز به تعویض روغن موتور
علائم نیاز به تعویض روغن موتور ممکن است به شکل‌های مختلفی بروز پیدا کنند. برخی از رایج‌ترین نشانه‌ها عبارتند از:
- چراغ هشدار روغن روی صفحه نمایش
- صدای غیرعادی موتور
- تغییر رنگ و قوام روغن
- افزایش مصرف سوخت
- آغاز لرزش و عملکرد ضعیف موتور
مراحل و فرایند تعویض روغن موتور
تعویض روغن موتور یک فرایند ساده و ضروری برای حفظ عملکرد موتور است. ابتدا، خودرو باید روی سطح صاف پارک شده و موتور به مدت چند دقیقه روشن شود تا روغن قدیمی راحت‌تر تخلیه شود. سپس پیچ تخلیه روغن باز می‌شود و روغن قدیمی به آرامی تخلیه می‌شود. بعد از آن، فیلتر روغن قدیمی تعویض شده و فیلتر جدید جایگزین می‌شود. پس از بستن پیچ تخلیه، روغن جدید از طریق دریچه مخصوص ریخته می‌شود و سطح روغن با استفاده از میله اندازه‌گیری بررسی می‌شود.
پس از تعویض روغن، خودرو باید به مدت کوتاهی روشن شود تا از عملکرد صحیح سیستم روغن‌کاری اطمینان حاصل شود. در نهایت، روغن قدیمی باید در محل‌های مخصوص بازیافت دور انداخته شود. این فرایند نه تنها به حفظ کارایی موتور کمک می‌کند، بلکه از آسیب‌های طولانی‌مدت به موتور و هزینه‌های تعمیراتی جلوگیری می‌کند. تعویض منظم روغن طبق دستورالعمل‌های تولیدکننده، عمر مفید موتور را افزایش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: شمع خودرو
انواع روغن موتور و انتخاب مناسب برای خودرو
انتخاب روغن موتور مناسب برای خودرو یکی از عوامل کلیدی در حفظ سلامت و عملکرد بهینه موتور است. روغن‌های موتور به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که بسته به نوع خودرو و شرایط محیطی، باید انتخاب شوند. در اینجا به انواع روغن موتور و نکاتی برای انتخاب مناسب آن پرداخته می‌شود:
روغن موتور سنتتیک
روغن‌های سنتتیک از ترکیبات مصنوعی ساخته می‌شوند و ویژگی‌های عالی در برابر گرما، فشار و اکسیداسیون دارند. این روغن‌ها معمولاً برای موتورهای جدیدتر یا خودروهایی با عملکرد بالا توصیه می‌شوند. روغن سنتتیک عمر طولانی‌تری نسبت به روغن‌های معمولی دارد و می‌تواند در دماهای بسیار بالا و پایین به خوبی عمل کند.
روغن موتور نیمه‌سنتتیک
این نوع روغن‌ها ترکیبی از روغن‌های پایه معدنی و سنتتیک هستند و ویژگی‌هایی میان روغن‌های معمولی و سنتتیک دارند. این روغن‌ها معمولاً هزینه کمتری دارند و برای خودروهایی با مسافت‌های متوسط و استفاده عادی مناسب هستند.
روغن موتور معدنی
روغن‌های معدنی از نفت خام طبیعی به دست می‌آیند و معمولاً برای خودروهای قدیمی‌تر یا موتورهایی که نیاز به روغن با ویژگی‌های معمولی دارند، استفاده می‌شوند. این روغن‌ها به دلیل طبیعی بودن، ارزان‌تر از روغن‌های سنتتیک هستند اما نسبت به آنها عملکرد کمتری دارند.
روغن موتور چند درجه‌ای
این روغن‌ها قابلیت کارکرد در دماهای مختلف را دارند و با اعداد مانند 10W-30 یا 5W-40 مشخص می‌شوند. عدد قبل از “W” نشان‌دهنده توانایی روغن در دماهای پایین (ویسکوزیته سرد) و عدد بعد از آن، نشان‌دهنده عملکرد روغن در دماهای بالای موتور (ویسکوزیته گرم) است. این روغن‌ها برای انواع مختلف شرایط جوی و موتورهای متنوع مناسب هستند.
روغن‌های مخصوص خودروهای دیزلی
برای خودروهای دیزلی، روغن‌هایی با فرمولاسیون خاص و ویژگی‌های مناسب برای مقابله با آلاینده‌ها و فشار بالای موتورهای دیزلی وجود دارند. این روغن‌ها تحت استانداردهای خاص دیزلی مانند API CJ-4 یا CK-4 تولید می‌شوند.
نکات انتخاب روغن موتور
ویسکوزیته: باید بر اساس دمای محیط و شرایط کاری خودرو انتخاب شود. روغن‌هایی با ویسکوزیته مناسب به کاهش سایش و افزایش کارایی کمک می‌کنند.
نوع خودرو: برای خودروهای جدیدتر معمولا روغن‌های سنتتیک توصیه می‌شود، در حالی که خودروهای قدیمی‌تر ممکن است روغن‌های معدنی یا نیمه‌سنتتیک بهتر کار کنند.
راهنمای تولید کننده: همیشه به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید تا نوع و مشخصات روغن مناسب برای خودرویتان را بیابید.
زمان مناسب تعویض روغن موتور
برخی بر این باورند که با سیاه شدن روغن موتور حتما باید روغن موتور خودرو را تعویض کنند. در یک موتور سالم زود سیاه شدن روغن به دلیلی خاصیت پاک کنندگی روغن موتور می باشد. یعنی روغن موتور دود حاصل از سوخت خود را به صورت معلق نگه می دارد و به همین دلیل سیاه می شود و این امر امر بسیار طبیعی می باشد .
اتفاقا باید گفت وقت روغن موتور زمانی که سیاه باشد باید نگران این موضوع بود . زیرا روغن موتور به قدر کافی قادر نخواهد بود که مواد زاند را جذب و دوده ها را به حالت معلق نگه دارد .
دلایلی تاثیر گذار در زمان کارکرد تعویض روغن موتور
- موقعیت کار دستگاه و موتور
- کیفیت مکانیکی موتور
- کیفیت روغن موتور و اندازه سوخت مصرفی
- کیفیت فیلترهای هوا و روغن
- نوع و مدل خودرو
نوع و کیفیت سوخت چه نقشی در تعویض روغن موتور دارد؟
سربی که در بنزین موجود می باشد برای بهسوزی بهتری به بنزین اضافه می وشد بعد از رود به روغن باعث اکسد شدن سریع تر روغن می شود. بنزین با اکتان پایین به خاطر عدم اتراق کامل بعث اضافه کردن دوده بیشتر به رو عن می وشد . وجود بنزین های سوپر نیز تا حدوی این مورد را کم می کند .
نتیجه گیری
تعویض منظم روغن موتور یک اقدام ضروری برای حفظ عملکرد بهینه و سلامت موتور خودرو است. روغن موتور وظیفه کاهش اصطکاک، خنک‌سازی و محافظت از قطعات داخلی موتور را بر عهده دارد. عدم تعویض به موقع روغن می‌تواند به آسیب‌های جدی به موتور منجر شود و هزینه‌های تعمیراتی زیادی به همراه داشته باشد. بنابراین، انتخاب روغن مناسب و تعویض به‌موقع آن طبق توصیه‌های تولیدکننده، عمر موتور را افزایش داده و کارایی خودرو را بهبود می‌بخشد.