شمع خودرو قطعه کوچکی است که درون سیلندر موتور قرار دارد و از یک طرف ولتاژ بالا به آن اعمال می شود و در طرفی دیگر که درون سیلندر قرار می گیرد جرقه رخ می دهد . این جرقه موجب انفجار مخلوط هوا و بنزین در درون سیلندر موتور می شود که این انفجار در آخر نیروی مورد نیاز را برای موتور مهیا می کند .
بیشتر بخوانید: انواع شمع خودرو
شمع خودرو چیست؟
سرویس شمع خودرو بسیار مهم است چون بر روی درست کار کردن و مصرف سوخت تاثیرات بسزایی دارد . در قسمت انتهایی شمع قسمتی که جرقه اتفاق می افتد شکافی بین دو قسمت فلزی وجود دارد که به این دو قطع فلز الکترود می گویند . امروزه شمع هایی وجود دارد که شامل چندین الکترود هستد این شمع ها کاربرد بهتری دارند .
اما هنگامی که برق به سر شمع برسد روی الکترودها جرقه به وجود می آید در این فرایند به بین اختلاف پتانسل بالایی که بین دو الکترود وجود دارد هوا یونیزه می شود و جریان از طریق هوای یونیزه مسیر خود را باز می کند در این زمان اندازه بسیار کمی از الکترود هم ذوب می شود . این عمل چندین بار در دقیقه رخ می دهد و به تدریج فاصله بین دو الکترود بیشتر می شود .همچنین امکان دارد سر شمع ها یا میان الکترود ها جرم گرفته شود که این علائم مشکلی در خودرو می باشد.
بیشتر بخوانید: وظیفه شمع خودرو
کاربردهای شمع خودرو
شمع خودرو کاربردهای مهمی در عملکرد موتور خودرو دارد. برخی از این کاربردها عبارتند از:
- شمع خودرو با تولید جرقه‌ای در محفظه احتراق، سوخت مخلوط با هوا را مشتعل کرده و فرایند احتراق را آغاز می‌کند.
- این شمع‌ها به تنظیم دمای موتور کمک کرده و از گرم شدن بیش از حد آن جلوگیری می‌کنند.
- عملکرد صحیح شمع‌ها باعث احتراق کامل سوخت شده و از تولید آلاینده‌ها و گازهای مضر می‌کاهد.
اجزای شمع ماشین
شمع خودرو از چندین قسمت مختلف تشکیل شده است که هرکدام نقش خاصی در عملکرد آن دارند. اجزای اصلی شمع خودرو عبارتند از:
الکترود مرکزی: این قسمت از یک میله فلزی از جنس مس یا نیکل ساخته شده و جرقه‌ای تولید می‌کند که باعث احتراق مخلوط سوخت و هوا می‌شود.
الکترود جانبی: در کنار الکترود مرکزی قرار دارد و به جرقه‌گذاری و کنترل جریان الکتریکی کمک می‌کند.
عایق سرامیکی: این قسمت که از سرامیک ساخته می‌شود، الکترودها را از یکدیگر جدا کرده و از ایجاد اتصال کوتاه جلوگیری می‌کند.
بدنه شمع: بدنه فلزی شمع است که از جنس فولاد یا آلیاژهای مقاوم به دما ساخته می‌شود و به قسمت‌های مختلف موتور متصل می‌شود.
واشر: این قطعه برای جلوگیری از نشت گازها و جلوگیری از ورود آلودگی به داخل محفظه احتراق استفاده می‌شود.
پوشش محافظ : پوشش شمع از یک لایه عایق مقاوم به حرارت تشکیل شده و از شمع در برابر دمای بالا محافظت می‌کند.
بیشتر بخوانید: برق خودرو
شمع خودرو چگونه کار می‌کند؟
شمع خودرو نقش حیاتی در فرآیند احتراق موتور دارد. هنگامی که سیستم احتراق خودرو فعال می‌شود، برق از باتری یا کویل به شمع ارسال می‌شود و این برق باعث تولید جرقه در الکترود مرکزی شمع می‌شود. جرقه ایجاد شده، مخلوط سوخت و هوای فشرده شده داخل سیلندر را مشتعل می‌کند. این احتراق موجب ایجاد انفجار در سیلندر می‌شود که انرژی لازم برای حرکت خودرو را تولید می‌کند.
علاوه بر ایجاد جرقه، شمع‌ها وظیفه انتقال حرارت حاصل از احتراق به بدنه موتور را نیز بر عهده دارند. این عمل از گرم شدن بیش از حد موتور جلوگیری می‌کند. همچنین، شمع‌ها به تنظیم زمان دقیق جرقه زنی کمک می‌کنند تا فرآیند احتراق بهینه انجام شده و کارایی موتور افزایش یابد. در کل، شمع‌ها با ایجاد جرقه به موقع و کنترل دمای موتور، به عملکرد صحیح و بهینه موتور خودرو کمک می‌کنند.
چه موقع شمع ماشین باید عوض شود؟
شمع خودرو باید هر 30,000 تا 50,000 کیلومتر تعویض شود، اما این زمان می‌تواند بسته به نوع خودرو و شرایط رانندگی متفاوت باشد. عواملی مانند نوع رانندگی، شرایط جوی و نوع سوخت مصرفی می‌توانند بر عمر شمع‌ها تاثیر بگذارند. برخی از نشانه‌ها که نشان می‌دهند شمع‌ها باید تعویض شوند عبارتند از کاهش قدرت موتور، افزایش مصرف سوخت، تولید صداهای غیرطبیعی از موتور و روشن شدن چراغ چک موتور. در این صورت‌ها، شمع‌های فرسوده می‌توانند عامل این مشکلات باشند.
اگر موتور خودرو به راحتی روشن نمی‌شود یا هنگام شتاب گرفتن قدرت آن کاهش می‌یابد، احتمالا شمع‌ها فرسوده شده‌اند. همچنین، اگر موتور صدای ناگهانی یا غیرطبیعی تولید کند، یا مصرف سوخت به طور غیرمنتظره‌ای افزایش یابد، این‌ها نشانه‌هایی از نیاز به تعویض شمع‌ها هستند. در شرایط آب و هوایی سخت مانند گرمای شدید یا سرمای شدید نیز ممکن است شمع‌ها نیاز به تعویض زودتر از موعد داشته باشند تا عملکرد موتور بهینه باقی بماند.
بیشتر بخوانید: روغن موتور
عمر شمع ماشین
همان طور که گفته شد عمر شمع خودرو بین 30,000 تا 50,000 کیلومتر است. اما این عدد می‌تواند بسته به نوع خودرو، شرایط رانندگی و نوع شمع متفاوت باشد. برخی از شمع‌ها، به ویژه مدل‌های بای‌پلاتین یا ایریدیوم، می‌توانند عمر بیشتری داشته باشند و تا 100,000 کیلومتر یا بیشتر کار کنند. عواملی مانند رانندگی در شرایط سخت، مانند ترافیک سنگین، رانندگی در جاده‌های کوهستانی یا استفاده از سوخت بی‌کیفیت می‌تواند باعث کاهش عمر شمع‌ها شود. برای اطمینان از عملکرد بهینه خودرو، بهتر است شمع‌ها را طبق توصیه‌های سازنده خودرو و سرویس‌های دوره‌ای تعویض کنید.
عواقب سرویس نکردن شمع‌ها
سرویس نکردن شمع‌های خودرو می‌تواند منجر به کاهش قدرت موتور و افزایش مصرف سوخت شود. شمع‌های فرسوده قادر به تولید جرقه به درستی نیستند، که باعث احتراق ناقص سوخت و عملکرد ضعیف موتور می‌شود. این امر می‌تواند باعث کاهش شتاب خودرو، روشن شدن چراغ چک موتور و حتی مشکل در روشن شدن موتور در شرایط سرد شود. علاوه بر این، عملکرد ناقص شمع‌ها می‌تواند به آسیب به دیگر اجزای موتور مانند کاتالیست‌ها و سنسورهای اکسیژن منجر شود.
اگر شمع‌ها به موقع تعویض نشوند، مشکلاتی مانند افزایش مصرف سوخت و کاهش کارایی موتور می‌تواند به مرور زمان به مشکلات بزرگ‌تر و هزینه‌بر تبدیل شود. شمع‌های خراب همچنین می‌توانند به قطعات دیگر موتور آسیب وارد کنند که نیاز به تعمیرات پرهزینه‌ای خواهد داشت. بنابراین، سرویس به موقع شمع‌ها و تعویض آن‌ها طبق توصیه‌های سازنده خودرو، برای حفظ عملکرد بهینه موتور و جلوگیری از مشکلات آینده ضروری است.
سخن پایانی
شمع خودرو یکی از اجزای مهم موتور است که نقش کلیدی در فرآیند احتراق و عملکرد بهینه آن دارد. سرویس و تعویض به موقع شمع‌ها برای حفظ قدرت موتور، کاهش مصرف سوخت و جلوگیری از آسیب به سایر اجزای موتور ضروری است. شمع‌های فرسوده می‌توانند باعث کاهش کارایی، افزایش آلایندگی و حتی مشکلات جدی‌تر مانند آسیب به کاتالیست‌ها و سنسورهای اکسیژن شوند. بنابراین، مراقبت از شمع خودرو و تعویض آن‌ها طبق زمان‌بندی‌های مشخص، به افزایش عمر مفید موتور و بهبود عملکرد کلی خودرو کمک می‌کند.